مستزاد چیست؟
مُستَزاد مشتق کلماتی چون زاید است. این نام به قالبی از قالبهای شعر فارسی اطلاق شدهاست و در حقیقت غزلی است که کلمه یا جملهٔ موزون و هماهنگی به آخر تمامی مصراعها اضافه شدهاست.[
مستزاد برای اولین بار توسط مسعود سعد سلمان سروده شد. بعد از او شعرای زیادی به این قالب شعر گفتند.
وزن مستزاد نوعی وزن شعر است که پس از هر مصراع آن، مصراع کوتاهی (نیم مصراع) میآید.
در شعری که دارای وزن مستزاد است، همهٔ مصراعها دارای وزن یکسان نیستند و تنوع در چیدمان واژهها، منطبق با وزنهای گوناگونی است که در شعر به کار میرود.
نمونه هایی از مستزاد
مستزاد مجلس چهارم (در رابطه با وقایع سیاسی مجلس چهارم مشروطیت) که توسط میرزاده عشقی سروده شدهاست از مستزادهای بسیار معروف است.
مطلع مستزاد عشقی:[
این مجلس چارم به خدا ننگِ بشر بود | دیدی چه خبر بود؟! |
هر کار که کردند، ضرر رویِ ضرر بود | دیدی چه خبر بود؟! |
این مجلسِ چارم، خودمانیم، ثمر داشت؟ | والله ضرر داشت |
صد شکر که عمرش چو زمانه به گذر بود | دیدی چه خبر بود؟! |
از مهدی اخوان ثالث:
هر که گدای در مشکوی توست | پادشاست |
شه که به همسایگی کوی توست | چون گداست |
باغ جهان موسم اردیـبهشـت | یا بهشت |
گر نه ثنا خوان گل روی توست | بی صفاست |
نرگس گلزار جنان هر که گفت | یا شنفت |
این که چو چشمان بی آهوی توست | بی حیاست |
سرو شنیدم که قد آراسته | خاسته |
مدعی قامت دلجوی توست | بد اداست |
رحم کن ای دیده رخ زرد من | دردمن |
گرنه امیدیش به داروی توست | بی دواست |